Ύφανση με τα δάχτυλα

 Ύφανση με τα δάχτυλα

Οι γυναίκες Kalash πλέκουν χωρίς την χρήση του αργαλειού,  όταν φτιάχνουν τα shu’manns. Αυτά είναι ζώνες που χρησιμοποιούνται για να φασκιώσουν τα μωρά,  ζώνες για τα παντελόνια των παιδιών, ή ειδικά διακοσμημένες ζώνες  για τις τελετές μύησης των μικρών αγοριών, ή τα χρησιμοποιούν ως λωρίδες οι  γυναίκες (κατασκευή Νuristani) για τα κωνικά καλάθια Kawa που κατασκευάζονται από κλαδιά και τρίχες κατσίκας και τα μεταφέρουν στην πλάτη.

Τα shu’manns χρησιμοποιούνται ως δώρα εκ μέρους των γυναικών όταν θέλουν να τιμήσουν έναν επισκέπτη, ένα σημαντικό πρόσωπο, έναν αγαπημένο στην γιορτή joshi ή ένα άτομο που γιορτάζει κάτι, όπως ο πατέρας σε ένα παιδί που αποκτά την πρώτη kupas ή παντελόνι. Το shu’mann τοποθετείται γύρω από τον λαιμό του τιμώμενου προσώπου (που αργότερα μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ως ζώνη για το παντελόνι)

Καθώς το shu’mann είναι ένα δείγμα ιδιαίτερων συναισθημάτων, όλοι ρωτούν με περιέργεια  το άτομο που το παρέλαβε:

“Kura praw?” Ποιος σου το έδωσε;

Επίσης οι γυναίκες φτιάχνουν κολιέ με χάντρες από κουκούτσια βερίκοκου. Η προσφορά του, δείχνει  την εκτίμησή τους προς το άτομο. (Τα δώρα των ανδρών μπορεί να είναι τυρί, καρύδια ή μικρά αντικείμενα από τα μαγαζιά).

Σήμερα τα shu’manns γίνονται από κλωστές που τις αγοράζουν από τα μαγαζιά – κυρίως πάνω σε λευκό βαμβακερό με συνθετικά χρώματα για διακόσμηση και στις άκρες κρόσσια που καταλήγουν σε σιρίτια.

Τα πιο φίνα shu’manns, είναι διακοσμημένα με σχέδια στημονιού όλα φτιαγμένα με πολλές χρωματιστές κλωστές. Το υφάδι έχει ένα χρώμα και καλύπτεται από κλωστές στημονιού σε διάφορα σχέδια. Στο παρελθόν αυτά τα shu’manns γίνονταν με φίνες βαμμένες κλωστές.

Το στημόνι

Πρώτα, πρώτα το μαλλί τυλίγεται σε κουβάρι. Στη συνέχεια η κλωστή τυλίγεται σαν σπιράλ. Αυτό γίνεται βάζοντας την κλωστή ανάμεσα στο μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού και το αριστερό χέρι. Στη συνέχεια το στημόνι τοποθετείται γύρω από το σώμα και τεντώνεται με το δεξί γόνατο, όπως στην ύφανση.

Ο σκελετός του όρθιου αργαλειού (shed) δημιουργείται με τα δάχτυλα – κλωστές τοποθετούνται εναλλάξ πάνω ή κάτω από τον δείκτη του χεριού και το μεσαίο δάχτυλο. Στη συνέχεια βάζουν ανάμεσα για λίγη ώρα μικρά ξυλαράκια ώστε να διατηρηθεί το σχήμα.

Οι κλωστές γίνονται σε έναν από τους σκελετούς όπως στον αργαλειό. Οι κλωστές δεν δένονται γύρω από το ξυλαράκι, αλλά δένονται όλες μαζί με ένα ανθεκτικό σπάγκο. Γύρω από το στημόνι οι κλωστές που διαμορφώνουν τον άλλο σκελετό δένονται σε ακόμα ένα ανθεκτικό σπάγκο.

Η ύφανση των μη διακοσμημένων τμημάτων πραγματοποιείται σηκώνοντας τις κλωστές και τον σπάγκο του σκελετού εναλλάξ.

Οι διακοσμήσεις γίνονται πάνω σε λευκό στημόνι εισάγοντας πολύχρωμες κλωστές και χρησιμοποιώντας την τεχνική του κιλιμιού (kelim technique) ή την τεχνική soumak. Για τα πιο ραφινάτα shu’manns, το στημόνι αποτελείται από δύο αντίθετα χρώματα – ένα χρώμα σε κάθε σκελετό (shed). Έτσι οι οριζόντιες λωρίδες γίνονται αυτόματα.

Για τα διαφορετικά σχέδια η γυναίκα με τα δάχτυλα εναλλάσσει τις κλωστές του στημονιού, έτσι ώστε όταν εμφανίζεται ένα χρώμα, το αντίθετο χρώμα πηγαίνει παρακάτω. Με αυτό τον τρόπο τα σχέδια εμφανίζονται και από τις δύο πλευρές με τη μια πλευρά στο αρνητικό. Σε αυτά τα σχέδια φτιάχνουν μπορντούρα με τις κλωστές του στημονιού σε διαφορετικά χρώματα στις άκρες και στη μέση έτσι ώστε οι μπορντούρες να στολίζουν το shu’mann.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 (το κέντημα και οι σταυροβελονιές) μπήκαν ως διακόσμηση στα shu’mann. Ίσως εμπνεύστηκαν από τις κεντημένες πετσέτες  του Chitral που πουλιόνταν στο παζάρι ή από τους μουσουλμάνους που ζούσαν στις κοιλάδες.

Πλεκτά Shu’mann

Μερικές φορές οι γυναίκες έφτιαχναν ζώνες πλέκοντας 20-30 νήματα σε 2-4 ομάδες διαφορετικών χρωμάτων.

Στη διάρκεια της εργασίας, τα χρώματα τοποθετούνταν συμμετρικά και δημιουργούνται έτσι σχέδια σε σχήμα V. Το εργαλείο για αυτή τη δουλειά είναι ένα κλαδάκι που κρατιέται ανάμεσα στα γόνατα. Στο τελείωμα αυτού του κλαδιού που έχει σχήμα V, ακουμπάει η ζώνη και καθώς περιστρέφεται μεγαλώνει σε μήκος.

¹ Sperber Glavind, Brigitte, 1990. Kalash: Dresses, Body Decorations and Textile Techniques. In Proceedings of the Second International Hindu Kush Cultural Conference,  pp 52-54